Priča o Italijanu koji je spasao Petrovaradinsku tvrđavu

Ti ostaci zapravo potiču od prvog stalnog mosta između Novog Sada i Petrovaradina sagrađenog 1883. godine koji je poneo ime po caru Francu Jozefu. Sa mogućnošću da preko njega ide voz, svrha mu je bila da omogući povezivanje Zapadne Evrope sa Istanbulom, odnosno Azijom.

Zbog potreba železničkog saobraćaja, tada je sagrađen i tunel ispod Tvrđave. Vremenom se pokazalo da je to bio ne samo prvi stalni most, već i najdugovečniji, dok nije srušen aprila 1941. godine od strane Jugoslovenske kraljevske vojske.

Ipak, Nemci su ga brzo popravili i koristili do 22. oktobra 1944. godine kada je porušen prilikom bekstva fašističke okupacione mađarske i nemačke vojske pred partizanima. Ono što je malo poznato jeste da je rušenje moglo ostaviti daleko veće i trajnije posledice po Novi Sad i Petrovaradinsku tvrđavu da italijanski ratni zarobljenik Đildo Pesapane nije presekao kablove dela eksploziva i tako sprečio urušavanje tunela.

Hroničar i dobar poznavalac istorije Petrovaradinske tvrđave, Nenad Šeguljev, kaže za 021 da je Pesapane sprečio katastrofu.

- Na poslovima prenosa eksploziva Nemci su angažovali italijanske ratne zarobljenike, njihove nekadašnje saveznike. Među njima je bio i 24-godišnji Đildo Pesapane, rodom iz Laura nedaleko od Napulja. On je dan pred miniranje uspeo da preseče žice i spreči Nemce da sruše i tunel - navodi Šeguljev.

O herojstvu mladog Italijana se malo zna, sem iz priča starijih Novosađana i Petrovaradinaca. Zahvalnost zbog toga što je grad spasao od dodatnih uništenja pred samo oslobođenje od fašizma nikada nije dobio.

- Novi Sad mu se još uvek nije na pravi način odužio, jer priča o Pesapaniju nije dovoljno poznata. Ipak, ako se ikada napravi neka nova saobraćajnica kroz tunel i ponovo sagradi most na stubovima nekadašnjeg, mislim da bi bilo lepo da taj tunel i taj novi put ponesu ime po njemu - priča sagovornik 021.rs.

Pesapane je posle herojskog čina uspeo da pobegne od nacističkih vojnika u Petrovradin i tu ostao i posle oslobođenja. Kasnije se oženio, a u Petrovaradinu i danas živi njegova ćerka iz tog braka Marija Nikolić. Svog oca poslednji put je videla kada je imala osam godina.

Italijan se još jednom ženio i preselio u Erdevik, a potom se sa suprugom i dvoje dece sedamdesetih odselio nazad u Italiju. Umro je u Pjaćenci jula 1999. godine u 79. godini života.

Realizaciju ovog teksta podržao je TONS.