Koliko je priroda Srbije zaštićena

Jedan od najvećih umova 20. veka, fizičar Albert Ajnštajn, navodno je jednom prilikom rekao „Zagledajte se u prirodu i sve ćete razumeti bolje".

A ako ne čuvamo prirodu, videćemo samo različite vrste otpadaka koje smo rasuli i teško da ćemo razumeti bilo šta.

Potreban je poseban napor kako bi se zaštitila, ali priroda ima pojedine čuvare.

Mediji su preneli vest da je Zasavica, koja se nalazi na jugu Vojvodine, proglašena specijalnim rezervatom prirode.

• Kako vi možete pomoći ugroženim životinjama Srbije
• Za život nam nije dovoljna jedna Zemlja

Rezervat, koji je dom brojnih zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta, Vlada Srbije je stavila pod zaštitu kao prirodno dobro od izuzetnog značaja.

Ovo je možda zbunilo neke zaljubljenike u prirodu, jer se Zasavica već više od 20 godina vodi kao specijalni rezervat prirode.

Sada su samo granice proširene.

Koliko je Zasavica zaštićena?

Vlada Republike Srbije je još 1997. godine proglasila Zasavicu za zaštićeno prirodno dobro prve kategorije od izuzetnog nacionalnog značaja.

Tada je statusom specijalnog rezervata prirode obuhvaćena površina od - 670 hektara, 99 ari i 89 kvadratnih metara.

Kako navode iz Zavoda za zaštitu prirode Srbije, ta površina je sada veća.

„U okviru redovnog programa revizije zaštićenih prirodnih dobara Pokrajinski zavod za zaštitu prirode Srbije izradio je novu Studiju zaštite Specijalni rezervat prirode Zasavica", kažu u Zavodu.

„Vlada Republike Srbije donela je Uredbu o proglašenju Specijalnog rezervata prirode Zasavica."

Ovom Uredbom, područje vodotoka Zasavice na površini od 1.128 hektara, 54 ara i 89 kvadratnih metara stavljeno je pod zaštitu kao prirodno dobro od izuzetnog značaja, odnosno prve kategorije kao specijalni rezervat prirode.

Koliko je priroda Srbije zaštićena?

Oko 675.225 hektara površine Srbije vodi se kao zaštićeno područje, što je 7,63 odsto ukupne teritorije.

Prema podacima Zavoda za zaštitu prirode Srbije, pod zaštitom se nalaze 462 područja i to:

• pet nacionalnih parkova
• 18 parkova prirode
• 20 predela izuzetnih odlika
• 68 rezervata prirode (od toga se 29 vode kao specijalni rezervati)
• šest zaštićenih staništa
• 308 spomenika prirode
• 37 područja od kulturnog i istorijskog značaja
• 783 strogo zaštićenih divljih vrsta
• 860 zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva.

Šta je potrebno da neko područje bude proglašeno specijalnim rezervatom prirode?

Specijalnim rezervatom prirode smatra se područje sa neizmenjenom ili neznatno izmenjenom prirodom.

Ovakvi rezervati postoje kako bi se između ostalog očuvala ekološka ravnoteža, pratile prirodne pojave i sprovodila naučna istraživanja.

Moguće su i kontrolisane posete ovih područja.

Kako bi se neko područje proglasilo specijalnim rezervatom, mora da ispuni kriterijume poput:

• Izvornosti - da li je i koliko ovo područje izmenjeno direktnim ili posebnim uticajem čoveka
• Reprezentativnosti - pokazatelj jedinstvenosti, tipičnosti, specifičnosti i kurioziteta karaktera prirodnog dobra u okviru grupe istorodnih pojava
• Raznolikosti - izražava se bogatstvom raznovrsnih, međusobno kombinovanih prirodnih pojava i procesa i njihovom dinamikom
• Celovitosti - Stepen jedinstva, zaokruženosti i homogenosti određenog prostora

Područje takođe treba da ispuni i estetski kriterijum, a u obzir se uzima i bogatstvo prirodnim i stvorenim resursima.

Ima li novih specijalnih rezervata prirode u Srbiji?

Prema saopštenju Zavoda za zaštitu prirode Srbije, tokom 2019. godine proglašeno je sedam novih zaštićenih područja, od toga dva nose status specijalnog rezervata prirode.

Jarešnik, koji se nalazi na teritoriji opštine Bosilegrad, stavljen je pod zaštitu kako bi se očuvala jedinstvena šuma krimskog bora.

SRP Jarešnik jedino je nalazište krimskog bora i jedini rezervat čiste šume crnog bora prašumskog tipa u Srbiji.

Kako samo ime kaže, krimski bor se može naći na Krimu, ali i na prostoru Male Azije, Grčke, Bugarske i Makedonije.

U Srbiji ga ima jedino na južnim padinama planine Crnook kod Bosilegrada.

Možda je ljudi poznaju kao „dom" vanzemaljaca u Srbiji, ali Rtanj od ove godine nosi titulu specijalnog rezervata prirode.

Smešten na jugu Srbije, u blizini Sokobanje, Rtanj je područje izuzetnih geoloških, geomorfoloških, bioloških, istorijskih i estetskih vrednosti.

Na Rtnju su izdvojene čak tri zone različitog stepena zaštite.

Kako da se ponašate u Specijalnom rezervatu prirode?

Možda i najbitnija stavka kada je reč o očuvanju životne sredine.

A kada saznate šta ne smete da radite, sami ćete zaključiti šta je dozvoljeno.

Dakle, izbegavajte:

• Branje i uništavanje biljaka
• Uznemiravanje, hvatanje i ubijanje životinja
• Uvođenje novih bioloških vrsta
• Melioracijske radove
• Druge oblicike privrednog i drugog korišćenja

Ukratko - ponašajte se prirodno. Budite pristojni.

Pratite nas na Fejsbuku i Tviteru. Ako imate predlog teme za nas, javite se na bbcnasrpskom@bbc.co.uk