Šta je pisalo u novinama pre 150 godina?

Univerzitetska biblioteka je u okviru velikog projekta Evropske komisije "European Newspapers" omogućila pristup internetom do 400.000 potpuno pretraživih stranica novinskih izdanja iz Srbije iz perioda druge polovine 19. veka i prve polovine 20. veka.

Prelistavajući srpsku i jugoslovensku štampu iz ovog perioda, otkrivamo kako se Nova godina tada obeležavala i šta su novine o njoj pisale. Naime, Nova godina se kao religiozno nepopularan praznik u Srbiji nije proslavljala sve do perioda nakon Drugog svetskog rata, barem ne u onom smislu u kom to činimo danas. O tome svedoči i činjenica da najveći broj novinskih članaka u kojima se pominje proslava Nove godine datira upravo iz 40-ih godina dvadesetog veka, kada komunistički pokret počinje da jača.

U tom smislu, Novoj godini, koja do tada nije bila popularna, počinje da se pridaje sve veći značaj, ne bi li se pažnja hrišćanskog stanovništva skrenula na ovaj svetovni praznik i suzbio značaj Božića. S jedne strane, ovo je bio pokušaj da se raznoliko stanovništvo u Jugoslaviji posle Drugog svetskog rata na još jedan način ujedini putem jednog velikog i značajnog praznika, koji bi svi slavili. S druge strane, pak, neki Jugosloveni su smatrali da se na ovaj način stvarala negativna atmosfera u društvu, tako što su osuđivani oni koji su odlučili da ipak nastave sa tradicionalnom proslavom Božića.

U oskudnom broju članaka pre gore navedenog perioda u kojima se pominje Nova godina, o njoj se govori na krajnje simboličan način, u vidu čestitke ili nekog vida svođenja računa iz prethodne godine. Uredništvo Srpskog Siona iz 1900. godine svojim saradnicima želi srećnu Novu godinu i ulazak u novi vek uz neizostavni tome prethodeći poklič "Hristos se rodi".

Časopis Vreme u broju od 1. januara "čestita službenu Novu 1933. godinu [...] daje svima svojim čitaocima besplatno zidni kalendar na naročitoj hartiji u boji".

Uredništvo Bosansko-hercegovačkog Istočnika 1. januara 1895. godine objavljuje članak u kom pišu o svojim aktivnostima iz prethodne godine.

Na sličan način u novogodišnjem izdanju poljoprivrednog časopisa Težak iz 1934. uredništvo svim svojim članovima, podružanima, poljoprivrednim knjižnicama i čitaonicama i omladinskim družinama čestita Novu godinu sa željom da bude "srećnija, bolja i berićetnija od prošle, da im rad i trud urodi plodom i omogući pristojan i udoban život".

U izdanju Ratnog dnevnika od 25. decembra 1917. godine srpski regent Aleksandar obraća se svom narodu, svojim junacima, odajući im priznanje za izuzetnu hrabrost i požrtvovanje pokazane u teškom ratu i stanovništvu uliva nadu da će ujedinjeni i uz božju pomoć u narednoj godini izvojevati pobedu.

U satiričnom časopisu Bodljikavo prase svake godine u sezoni praznika izlazili su šaljivi članci o Novoj godini od kojih je posebno zanimljiv Novogodišnja rasmatranja od 1. januara 1943, koji opisuje prilike iz prethodne i očekivanja za nastupajuću godinu.

Iako je ovaj članak napisan pre više od 70 godina, njegova humoristična predstava našeg društva mogla bi se primeniti i na sadašnje prilike.