Dok su ekonomski slabije razvijeni regioni dodatno oslabili, prestonica je višestruko ojačala. Pandemija je još više ogolila i nedaće ruralnih sredina, pogoršavajući ionako nezavidan položaj sela u odnosu na gradove, piše portal Biznis i finansije.
Beograd je investitorima prvo mesto za ulaganja, radna snaga se najviše seli ka prestonici, BDP glavnog grada po stanovniku i zarade su iznad nacionalnog proseka, a zaposleni koji rade na najbolje plaćenim poslovima većinom u prestonici - najlakše su se prilagodili "radu od kuće".
Iako je smanjenje ekonomskih nejednakosti među regionima u Srbiji zvanično promovisano kao jedan od glavnih ciljeva i u privlačenju stranih direktnih investicija (SDI), profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu
Dejan Molnar kaže za
Biznis i finansije da je njihov raspored već od samog početka tranzicije bio izuzetno neujednačen u korist Beograda. U periodu od 2001. do 2016. godine, u regionu Beograda je realizovano čak 45 odsto od ukupnog broja stranih investicija, u Vojvodini 37 odsto, Šumadija i Zapadna Srbija su privukle tek 10 odsto, a Južna i Istočna Srbija svega osam odsto od ukupnih stranih ulaganja.
Molnar napominje da su regionalne neravnomernosti u Srbiji bile izražene i po brojnim drugim osnovama čak i unutar samih regiona. Stoga ni troškovi koje je isporučila pandemija nisu bili jednaki za sve, jer je otpornost na šokove prevashodno zavisila od postojeće ekonomske snage i strukture privrede, kao i od kvaliteta zdravstvene i društvene infrastrukture.
Različite Srbije unutar jedne države
Kada je korona virus paralisao ceo svet 2020. godine, Beograd je imao BDP po glavi stanovnika 71,5 odsto veći od nacionalnog proseka, dok je u ostalim regionima bio niži od republičkog proseka i to u Vojvodini za 4,1 odsto, u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji za 33,3 odsto, a u Južnoj i Istočnoj Srbiji za 34,6 odsto.
Beograd je na 1.000 stanovnika imao 382 zaposlena, Vojvodina 317, Šumadija i Zapadna Srbija 293, a najlošija situacija je bila u regionu Južne i Istočne Srbije koji je imao 282 zaposlena na 1.000 stanovnika. Pritom, neto prosečna zarada bez poreza i doprinosa je u regionu Beograda bila veća za 1,3 puta nego u Vojvodini, blizu 1,5 puta viša nego u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji i za 1,4 puta veća nego u Južnoj i Istočnoj Srbiji.
Regionalne razlike su vidljive i mereno kvalitetom radnih mesta. U beogradskom regionu oko 74 odsto zaposlenih rade kao rukovodioci, direktori, funkcioneri, stručnjaci i umetnici, tehničari, službenici i oni koji se bave uslugama i trgovinom, što je 23 odsto više od republičkog proseka za pomenuta zanimanja.
S druge strane, u centralnoj, zapadnoj, južnoj i istočnoj Srbiji preovlađuju potpuno drugačije profesije među zaposlenima, napominje Molnar. U ovim regionima je najviše poljoprivrednika, šumara, ribara i srodnih zanatlija, te rukovaoca mašinama i postrojenjima, montera i vozača.
Pored toga, u Beogradu čak 43,2 odsto od ukupnog broja zaposlenih ima visoko obrazovanje, njihovo učešće u ukupnoj zaposlenosti u Vojvodini iznosi 23 odsto, u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji 20,4 odsto, Južnoj i Istočnoj Srbiji 18,2 odsto, dok je nacionalni prosek 26 odsto, navodi Molnar.
U strukturi beogradske privrede više su zastupljeni tercijarni i kvartarni sektor, odnosno usluge, trgovina, administracija, državna uprava, finansije, u poređenju sa primarnim i sekundarnim - poljoprivredom, rudarstvom, prerađivačkom industrijom, dok je situacija u ostalim regionima obrnuta. Stoga su zaposleni u regionu Beograda mogli i lakše da se prebace na "rad od kuće", ukazuje sagovornik portala Biznis i finansije.
Spremnost regiona da svojim zdravstvenim kapacitetima odgovore na pandemiju takođe je bila veoma različita. Kada je 2020. proglašeno vanredno stanje zbog ubrzanog širenja korona virusa, najviše stanovnika na jednog lekara bilo je u Vojvodini (399), zatim u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji (371) i Južnoj i Istočnoj Srbiji (329), dok je stanje bilo najpovoljnije u Beogradu (286). Prema broju stanovnika koji dolaze na jednog lekara, nejednakosti su bile još veće unutar regiona, između samih okruga, i to u Vojvodini 1,65 puta, u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji 1,7 puta, a u Južnoj i Istočnoj Srbiji 1,9 puta.
Unutrašnji odliv mozgova
Ogromne razlike u ekonomskoj razvijenosti, prosečnom standardu i kvalitetu života uzrokuju veoma izražene unutrašnje migracije od manje razvijenih ka razvijenijim regionima. U 2020. godini, priliv stanovništva su imali regioni Beograda (+ 4.866 lica) i Vojvodine (+ 937), dok su regioni Šumadije i Zapadne Srbije (- 3.266) i Južne i Istočne Srbije (- 2.537) zabeležili veći broj odseljenih nego doseljenih lica.
Unutar Vojvodine, od ukupno sedam okruga, u tri (Zapadnobačkom, Severnobanatskom i Srednjobanatskom) je zabeležen negativan migracioni saldo, u Sremskom okrugu je on bio nula, dok je u tri okruga (Južnobanatskom, Južnobačkom i Severnobačkom) pomenuti bilans bio pozitivan. U svih osam okruga unutar Šumadije i Zapadne Srbije zabeležen je negativan migracioni saldo stanovništva. Od ukupno devet okruga u Južnoj i Istočnoj Srbiji, čak osam je zabeležilo negativna migratorna kretanja, osim Nišavskog okruga (+ 172 lica).
Od ukupno 25 administrativnih oblasti, u čak 19 je evidentiran veći broj odseljenih u poređenju sa brojem doseljenih lica.
Tokom perioda od 2013. do 2020. godine, Srbija je proseku gubila oko 38.000 ljudi godišnje. U posmatranom sedmogodišnjem razdoblju rast broja stanovnika beležili su jedino Beograd (oko 3.500 na godišnjem nivou) i Novi Sad (oko 2.400 u proseku godišnje). Ostali gradovi imali su prosečan godišnji pad žitelja: Leskovac (-1.279), Kruševac (-1.123), Kraljevo (-1.114), Zrenjanin (-1.000), Sombor (-960), Kikinda (-663), Smederevo (-816), Užice (-684), Vranje (-539)...
Ovako izražen odliv stanovništva iz najvećeg dela Srbije ka samo dva grada, upozorava da bi uprave na lokalu trebalo što pre da osmisle i sprovedu razvojne strategije koje bi zaustavile, a potom počele i da preusmeravaju ovakva kretanja, ističe Molnar.
Ceo tekst Biznis i finansije čitajte na
OVOM LINKU.
.jpg "VIDEO: Dačić i Irena Vujović izviždani na svečanosti dečjeg hora")
.jpg "FOTO, VIDEO Jedna osoba poginula, tri povređene u udesu u Paraćinu: Vozila prepolovljena")
.jpg "Studentkinja: Nema potrebe za dijalogom sa Đukić Dejanović, jer naši zahtevi nemaju veze s njom")
.jpg "VIDEO: Uhapšen taksista koji je oborio mladića ispred Skupštine Srbije, pa pobegao kroz crveno")
Komentari 21
Nemanja
Neka, dovoljno je šro neće biti deo Bosne i Srbije kad ih više ne bude.
dogodine u Botošu
milanm
Komentari čitalaca na objavljene vesti nisu stavovi redakcije portala 021 i predstavljaju privatno mišljenje anonimnog autora.
Redakcija 021 zadržava pravo izbora i modifikacije pristiglih komentara i nema nikakvu obavezu obrazlaganja svojih odluka.
Ukoliko je vaše mišljenje napisano bez gramatičkih i pravopisnih grešaka imaće veće šanse da bude objavljeno. Komentare pisane velikim slovima u većini slučajeva ne objavljujemo.
Pisanje komentara je ograničeno na 1.500 karaktera.
Napiši komentar