Gradska kuća u Novom Sadu zamalo da bude sagrađena na Trgu Marije Trandafil

Novi Sad od dobijanja statusa slobodnog kraljevskog grada 1748. godine nije imao stalno sedište gradske vlasti i administracija se stalno selila po centru od zgrade do zgrade.

Prva prava inicijativa da se ovo pitanje reši došla je nakon revolucije 1848/49, kada je, u junu 1849. godine, Novi Sad skoro potpuno srušen i trajala je njegova obnova. Tadašnji gradonačelnik Svetozar Miletić 1861. godine predlaže da se sedište Gradske kuće podigne na "Hanskom placu", odnosno mestu gde je sada sedište Matice srpske, tj da centar administracije bude na trgu koji danas zovemo Trg Marije Trandafil.

U narednih dvadeset godina bilo je još nekoliko inicijativa i, tek nakon preglasavanja, devedesetih godina XIX veka, Magistrat, tj. Gradska kuća, gradi se na sadašnjem Trgu slobode. Direktor Istorijskog arhiva grada Petar Đurđev kaže da se danas zaboravlja da je Novi Sad nekad bio policentrični grad.

- Imali smo pravoslavni deo koji je gravitirao prema Rotkvariji, Salajci, Podbari i Klisi, sa centrom od sadašnjeg Vladičanskog dvora prema Almaškoj crkvi, a sa druge strane bio je rimokatolički deo grada koji su sačinjavali Mađari i Nemci. U toj nacionalnoj utakmici i preglasavanju, Nemci i Mađari su uspeli da odnesu prevagu i da donesu odluku da se u njihovom delu grada, pored Župne crkve Imena Marijinog, sagradi današnja Gradska kuća - priča Đurđev za 021.rs.

Zgrada Magistrata sagrađena je 1895. godine, po projektu Đerđa Molnara, dok su figure na fasadi delo vajara Julija Anike, a medaljoni u Velikoj sali slikara Pavla Ružičke. Đurđev podseća da je u prvo vreme na vrhu Gradske kuće bilo zvono Matilda koje je upozoravalo na požare i koje je tu preneto sa Vatrogasnog doma gde je imalo istu ulogu od 1880. godine.

- "Matilda" je preneta na toranj Gradske kuće iz Njegoševe ulice, međutim, napukla je 1900. godine. Stavili su novo zvono, koje je imalo amblem svetog Florijana, rimokatoličkog zaštitnika vatrogasaca, zbog čega su ga neki zvali "Florijanovo zvono", a neki "Matilda". To zvono je opstalo do kraja Drugog svetskog rata, kada je, napretkom tehnologije i nauke, prestala potreba da upozorava Novosađane na opasnost od požara - navodi za 021 direktor Istorijskog arhiva Novog Sada.

Od polovine šezdesetih godina XX veka, Gradska kuća nije više sedište gradske administracije zbog gradnje Skupštine grada u koju je ona premeštena, ali je ostala mesto gde sedi Izvršno veće, odnosno danas Gradsko veće i gradonačelnik. U Velikoj sali Gradske kuće i danas se održavaju prijemi, a građani uglavnom imaju pristup samo prizemlju i šalter sali.

Pre desetak godina, zgrada je ozbiljno rekonstruisana zbog problema sa hidroizolacijom, tako da će i u narednom periodu biti jedan od najreprezentativnijih objekata u Novom Sadu.

Realizaciju ovog teksta podržao je TONS.