Ovo utvrđenje jedno je od retkih rimskih vojnih logora građenih na teritoriji Bačke.
Sam Castellum (u prevodu na srpski "mala tvrđava") prostirao se na oko 50 hektara u dužini od oko 600 metara pored obale Dunava, a gradski Zavod za zaštitu spomenika kulture svrstao ga je u kategoriju kulturnih dobara od velikog značaja.
Istraživanja na pomenutom lokalitetu započeta su još 1886. dok je poslednje vršeno 1975. godine. Prilikom istih pronađeni su delovi južnog bedema, kule i pristaništa što je jasno ukazivalo na namenu samog Onagrinuma koji je služio kao zaštita Bononie.
Osim toga, na samom mestu gde se tvrđava nalazi pronađeni su i ostaci naseobine koji uključuju rimsko-provincijsku i lokalnu grnčariju, gvozdene predmete, oružja, poljoprivredni alat, dok su među građevinskim šutom pronađeni fragmenti arhitektonskih kamenih elemenata kao i rimske opeke, tegule i imbreksi.
Arheolog iz Muzeja Vojvodine Jovan Koledin kaže da se ne zna tačno kakav je unutrašnji izgled utvrđenja bio, ali da se pretpostavlja da je sa spoljne strane postojao mol. "Pronađeni su i stubovi koji ukazuju na to da je tu bilo pristanište, za skelu ili za brodove. Pretpostavlja se da su nosili neki mol ili nešto slično", priča arheolog.
Pored ostataka ovog značajnog antičkog utvrđenja, arheolozi su pronašli i ostatke sahranjivanja iz više perioda, uključujući rani, ali i kasni srednji vek. U tvrđavi su se nalazili legijski detašmani pete legije Iovia i šeste legije Herculia, kao i odreda pomoćnih trupa auxillia Augustensia i eluites Dalmatae.
Ova "mala tvrđava" podignuta je nasuprot Bononie, današnjeg Banoštora, u kojem se nekada nalazilo značajno pristanište dunavske flote pod imenom Classis Pannonica. Kako Koledin kaže za 021.rs, sama tvrđava najverovatnije je podignuta da bi se štitila Bononia, a očigledno je tu bio neki prelaz, odnosno skela.
"Verovatno je tu oduvek bio neki prelaz preko Dunava. U spisima je pronađeno da su oni taj deo Dunava zvali 'Barbaricum' Istraživači su pretpostavljali da se kod Onagrinuma nalazila skela koja je povezivala rimsku granicu sa lokalnim varvarskim plemenima. Takva utvrđenja, gde god da su dizana, uvek su preko bile neke luke ili pristaništa", ističe Koledin.
Ne može se tačno odrediti kada je utvrđenje podignuto, ali se okvirno zna da je bilo u vreme Dioklecijana, krajem trećeg ili početkom četvrtog veka nove ere. Do kog perioda je samo utvrđenje u svom punom sjaju postojalo se ne zna, ali pretpostavka je da je ono zapravo srušeno prilikom pada Rimskog carstva.
"Obično varvari, germani ili huni zapale sve što ostane, ono drveno izgori, dok zidovi ostanu", dodaje Koledin.
Iako se sam lokalitet ne nalazi na naseljenom mestu, što u mnogome olakšava potencijalna istraživanja, ona nisu rađena već dugi niz godina, još od 1975. godine.
Projekat "Sećanja grada" finansijski je podržala Gradska uprava za kulturu. Stavovi izneti u sadržaju nužno ne odražavaju stav gradske uprave.
