Bol u stomaku, gubitak apetita i proliv, samo su neki od naizgled bezazlenih simptoma na koje se mališani često žale, a koji mogu ukazivati i na zapaljenske bolesti creva kao što su Kronova bolest i ulcerozni kolitis, ali i na autoimunu bolest celijakiju.
Kako se ova oboljenja razlikuju, dijagnostikuju i leče, objašnjava doktorka Dijana Savić Bjelica, specijalista pedijatrije - gastroneterohepatolog iz Novog Sada, koja radi u domu zdravlja MediGroup.
Kako prepoznati zapaljenske i autoimune bolesti creva?
"Kod Kronove bolesti, prevladavaju simptomi poput gubitka apetita, povišene telesne temperature, bolova u trbuhu i hroničnog proliva, dok se kod ulceroznog kolitisa najčešće javljaju krvav proliv i grčevi", kaže dr Savić Bjelica i dodaje da je najvažniji činilac rizika nastanka zapaljenskih bolesti creva prisutnost kod članova porodice.
Sa druge strane, celijakija je jedinstvena po tome što se njen pokretački antigen, gluten, unosi u organizam iz spoljašnje sredine.
"Simptomi celijakije se dele na one u vezi sa digestivnim traktom i one izvan njega. Među simptome digestivnog trakta ubrajaju se proliv, gubitak apetita, slabo napredovanje ili gubitak telesne mase, opstipacija odnosno zatvor, bol u trbuhu i sindrom iritabilnog creva. U druge simptome ubrajaju se malokrvnost, defekti zubne gleđi, neurološki simptomi (glavobolja, anksiznost, depresija), problemi pubertetskog razvoja, kao i zastoj u rastu dece", navodi dr Savić Bjelica.
Celijakija može postojati i bez ikakavih simptoma, što se najčešće otkriva skriningom u porodici ili rizičnim grupama. Budući da se često pojavljuje udružena sa drugim autoimunim bolestima, u rizične grupe ubrajaju se oboleli od šećerne bolesti. Dijagnoza se temelji na kombinaciji kliničkih, seroloških i patohistoloških nalaza.
Antitela se moraju određivati dok su deca na glutenskoj ishrani da bi se izbegli lažno negativni rezultati. Ukoliko je nalaz antitela pozitivan, dijagnostički postupak se završava biopsijom sluznice tankog creva.
Dijagnostika - od fizičkog pregleda, do kompletne laboratorijske analize
Kod Kronove bolesti se zbog nespecifične kliničke slike dijagnoza postavlja sa većim zakašnjenjem. Kod petine obolele dece taj proces može trajati i duže od godinu dana, što je jedan od glavnih uzroka njihovog usporenog rasta, a može uticati i na stanje uhranjenosti i polno sazrevanje.
Prema rečima dr Savić Bjelice, dijagnostikovanje bolesti uključuje detaljan fizički pregled, merenje i upoređivanje sa standardnim vrednostima.
dr Dijana Savić Bjelica
"Obavlja se kompletna laboratorijska analiza, a određivanje fekalnog kalprotektina igra značajnu ulogu u dijagnostici jer je povišen samo u slučaju zapaljenskih, odnosno inflamatornih bolesti creva i u stanjima kao što su infekcija i alergija. Konačna dijagnoza hronične inflamatorne bolesti creva se kod dece i odraslih postavlja na temelju endoskopskog i patohistološkog nalaza", kaže dr Savić Bjelica i dodaje da se lečenjem inflamatornih bolesti creva u dečijem uzrastu omogućuje uklanjanje simptoma, uvođenje bolesti u remisiju i njeno održavanje.
Inače, kod svakog drugog deteta Kronova bolest može dovesti do smanjenja konačne visine u odrasloj dobi za čak osam centimetara.
Edukacija kao najvažniji lek
"Kod celijakije, lek je bezglutenska ishrana koja dovodi do smanjenja simptoma već nakon nekoliko nedelja, ali se ne sme započeti pre završetka dijagnostičkog postupka. Dakle, strogom, doživotnom dijetom, celijakija se može izlečiti", ističe dr Savić Bijelica.
Još četrdesetih godina prošlog veka ustanovljeno je da celijakiju pokreće sastojak pšenice čijim izostavljanjem iz ishrane dolazi do brzog opravka bolesnika. Kasnije je dokazano da je reč o glutenu, belančevini koja se nalazi u pšenici, raži i ječmu.
Hronične inflamatorne bolesti creva, kao i celijakija, mogu znatno uticati na kvalitet života obolelih i njihovo opšte zdravstveno stanje, ali dobra vest je, kako ističe dr Savić Bjelica, da se pravovremenim detektovanjem uzroka, dijagnostikovanjem i pravilnom terapijom, problemi mogu sprečiti. Zato je edukacija roditelja, kao i bolesnika, najvažnija za lečenje, dodaje ona.
